maandag 30 juli 2007

Verdachtenbescherming

Update: u heeft Danny Trubert gegoogeld en u komt voor het filmpje? Klik dan hier.

Zolang de rechter nog geen uitspraak heeft gedaan, noemt de krant verdachte criminelen altijd met hun voornaam en alleen de eerste letter van hun achternaam. Zo is de traditie en deze handelwijze is wel zo kies. Mocht immers de verdachte onschuldig zijn - het belangrijkste uitgangspunt sinds de Romeinen - dan kan de verdachte na rechterlijke uitspraak zo gewoon mogelijk verder met het leven. Dat een onschuldige moeilijkheden krijgt alleen door het terechtstaan zelf, wordt hiermee vermeden. Voor de werkelijk onschuldigen die per ongeluk verdacht zijn geraakt is het duidelijk beter, en ook schuldigen die hun straf hebben uitgediend, hun boete aan de samenleving hebben betaald, kunnen op deze manier gemakkelijker met een schone lei opnieuw beginnen. Het is de humane manier die uitgaat van het goede in de mens.

Deze traditie vertoont echter deuken en scheuren en staat onder druk. Al in aangrenzend buitenland doet men er niet aan. De redenatie is: hoe strenger de sociale controle, hoe meer mensen geneigd zijn om behoedzaam en risicomijdend door het leven te gaan. Anonimiteit is een schuilplaats. Neem de anonimiteit weg en mensen gaan zorgen dat ze die schuilplaats niet nodig hebben. Dus als je niet in de archieven van de AIVD wilt komen, blijf dan niet staan kijken bij een charge van de ME. Word geen lid van een organisatie zoals Bont voor Dieren, die (volgens mij met de allerbeste bedoelingen) het recht in eigen hand neemt, want alle mensen en organisaties die het recht in eigen hand nemen zijn een bedreiging voor de rechtsorde, en staan dus in de belangstelling van de AIVD. Zo ook: mocht je ooit, door een ongelukkige samenloop van omstandigheden, onschuldig terecht komen te staan wegens een serie lustmoorden, dan sta je toch een stuk minder sterk als er gigabytes aan kinderporno naar je IP-adres zijn gedownload. Dus doe dat dan ook gewoon niet. Het is de insteek van de wet als opvoeder. De vraag is of de voordelen opwegen tegen de nadelen, maar de preventieve werking is onmiskenbaar.

Niet dat het in alle gevallen zal helpen. Marc Dutroux had duidelijk geen boodschap aan wat men van hem vond, maar dat was dan ook een echte psychopaat, een gevaarlijke gek in de meest letterlijke zin van het woord. Toen ik zijn naam even googelde ter controle van de spelling, las ik dat een derde van de families Dutroux hun naam hadden veranderd al voordat het proces begon. De oppassende burger wil blijkbaar iedere schijn vermijden. Mink Kok daarentegen wilde na zijn vrijspraak expliciet met naam en toenaam in de krant, maar iedereen die de feiten leest zal concluderen dat Mink een carrière aan de goede kant van de wet niet lijkt te ambiëren. Dat hij bekendheid niet schuwt kunnen we dan alleen maar opvatten als een aanmatigend soort ijdelheid, als zwelgen in het geven van het foute voorbeeld. Willem Holleeder zal er dan ook wel schijt aan hebben dat iedereen hem kent en herkent? Maar wat zijn Volkert van der G en Samir A van plan als ze vrij komen? Maakt Lucia de B tegen die tijd überhaupt nog kans op een normaal leven?

De Scheveninger Danny Trubert en zijn vader zijn te zien in een filmpje, genomen met een mobiele telefoon, vlak nadat hij Pascal Triep had doodgestoken. Het filmpje werd anoniem gepost op Geenstijl.nl, Danny werd door bekenden herkend en met naam en toenaam genoemd. Dat hij Triep doodstak staat vast. De omstandigheden die aan de steekpartij voorafgingen, dus ook eventuele verzachtende omstandigheden, zo die er al zijn, staan nog niet vast. Plaatsen we dit voorval 20 jaar terug in tijd, en denken we dus internet en mobiele telefoons die video’s kunnen schieten even weg, dan was het zo gegaan: de politie had getuigen gevonden. Die hadden er een gekleurd verhaal en een mening over gehad. Die hadden zij niet onder stoelen of banken gestoken, de hele buurt had er van geweten, en de familie Trubert kon daar dus maar beter weg. Denk nu internet en video weer terug, en we zien precies datzelfde gebeuren, alleen de buurt is vele malen groter. De Raad voor de Journalistiek oordeelde dat Geenstijl te ver was gegaan, maar AD.NL, die het verhaal had overgenomen, niet. De advocaat van Danny heeft beiden aangeklaagd, dus we zullen zien.

Ik noem Danny Trubert en niet T, want the cat is out of the bag en het heeft volgens mij geen zin meer om te proberen die erin terug te stoppen. De achternaam van Volkert weet ik al, die van Samir kan ik uitvinden. Ik doe het niet, want ik heb verder niets aan die informatie.

Ik vind Geenstijl een erg foute site. De denkbeelden die je er vindt zijn zeker niet de mijne. Maar kijk en luister naar de toespraak van de broer van Henk Schuurman en oordeel zelf. De heer Schuurman slaat de spijker op zijn kop als hij zegt dat we de families van de 15- tot 18-jarigen die zijn broer doodstaken, óók verantwoordelijk moeten stellen. Want hoe komen die jongens op het idee om dit te doen? Het is onopgevoed gedrag van de allerergste soort, vermoedelijk denken ze dat het leven een videospelletje is. Hoe hebben ze zo ver van de weg af kunnen raken? De familie ís mede verantwoordelijk voor het gedrag van die jongens. Alleen, de wet voorziet daar niet in.

In het verlengde daarvan ligt de eerwraak van de man die eerst zijn vrouw en toen zichzelf vermoordde op het station van Alkmaar. Hij wilde haar niet vermoorden, maar werd ertoe aangezet. Familie-eer voor alles. Je mag aannemen dat een aantal familieleden in meer of mindere mate medeplichtig zijn aan deze dubbele moord, maar van een veroordeling zal het nooit komen omdat het bewijs vrijwel niet te achterhalen is. De wet zegt dat je niemand tot moord mag aanzetten, maar als je dat collectief en sluipend doet, kan de uitvoerende macht je niks maken.

Het is dan gemakkelijk om te zeggen dat overheid als wetgevende en uitvoerende macht tekort schiet, maar wet en overheid hobbelen onvermijdelijk achter de feiten aan. De maatschappij verandert en de wet verandert mee, maar kan geen voorschot nemen op die veranderingen. Sommige mensen willen dat, maar dat kan niet want je kunt de toekomst nu eenmaal niet voorspellen.

Heeft de gemeenschap de verantwoordelijkheid dit gedrag niet te tolereren? Jawel, maar hoe geef je invulling aan die verantwoordelijkheid? Is meer sociale controle het antwoord? De familie van de Alkmaarder moord, hun eer is gered. Stel dat hun naam bekend wordt, is de familienaam dan niet erger te schande gemaakt?

Een probleem is dat niet iedereen goed omgaat met die kennis. Er zijn altijd idioten die het recht in eigen hand willen nemen, geweld lokt altijd meer geweld uit, en de griezeligste soort copycats is in opkomst. Familieleden die er part noch deel aan hadden zouden worden gedupeerd. De goeden lijden dan onder de kwaden (what else is new?) en dat pleit dan weer voor zoveel mogelijk discretie.

Ik ben er nog niet over uit. Reacties zijn zeer welkom.

De toespraak van de broer van Henk Schuurman. Demagogen slaan vaker spijkers op de kop en splinterpartijen zonder enige regeerervaring kunnen van alles beloven. Denk daar wel om.