maandag 19 april 2010

Vergeten Topvertier: het woordenboekenspel

bij de dood van een taalreus

Met het overlijden van Rudy Kousbroek is een Wandelend Woordenboek van ons heengegaan. In NRC vertelde de taalvorser Ewoud Sanders dat hij Kousbroeks essays altijd las met een notitieblok paraat, om de Moeilijke Woorden te noteren, ter latere opzoeking. Kousbroek vond het verwerpelijk om moeilijke woorden te vermijden; gij zult uw lezers niet op de hurken toespreken!

Dat is toch een heel andere insteek dan de huidige norm die dicteert dat we moeten schrijven voor een twaalfjarige, omdat het niveau van de doorsnee lezer daar nu eenmaal niet bovenuit komt.

De wandelende woordenboeken, sterven zij uit? Ben ik de enige die tijdens het zoeken in de Van Dale ook nog allerlei ándere woorden leest? Woorden waar ik niet naar op zoek was, maar waar het oog op valt en die me onbedwingbaar benieuwd maken naar de betekenis?

Het deed me allemaal terugdenken aan het Woordenboekenspel, dat ik jaren geleden met enige regelmaat speelde. Het was heerlijk tijdverdrijf, en zeer geschikt voor gezelschappen tot zo’n 8 personen. Ik weet niet waar we het toen vandaan hadden, maar het wordt of werd vaker beoefend in deze of gene vorm.

het woordenboekenspel

Benodigdheden: De dikke Van Dale, 5 tot 8 personen en evenveel pennen en vellen papier.

Een speler zoekt een woord op waarvan hij vermoedt dat niemand het kent. Deze speler leest het woord hardop voor en schrijft de betekenis op een vel papier. De andere spelers schrijven het woord op en geven daarbij hun omschrijving van dat woord. Als je het niet weet gok je maar iets, maar je kunt je onwetendheid verdoezelen door je omschrijving te larderen met woordenboekentaal, zoals (gew.) of (barg.).

Vervolgens levert iedereen zijn papier in bij de speler met het woordenboek. Die leest alle omschrijvingen voor, inclusief die uit het woordenboek zelf. De spelers kunnen nu stemmen op de juiste definitie. Stemmen op de juiste definitie levert punten op, maar je krijgt ook punten als er op jouw wrochtsel wordt gestemd. Als de rondestand is medegedeeld krijgt de volgende speler het woordenboek.

Om de één of andere reden weet ik nog dat ik zo geleerd heb wat struiltje en veest (geen spelfout) betekenen.

foto: Zehferdando onder Creative Commons