maandag 23 februari 2009

Discriminatie op het eerste gezicht

Je uiterlijk weerspiegelt je persoonlijkheid en bepaalt daarom de indruk die anderen van je hebben. Op Princeton University is dat weer eens wetenschappelijk onderzocht. Het plaatje hiernaast toont een gezicht dat is gemorft. Verticaal meer of minder dominant, horizontaal minder of meer betrouwbaar.

Betrouwbaar? Ja, betrouwbaar. Vreemd! Redelijkerwijs kun je betrouwbaarheid alleen maar beoordelen op iemands doen en laten. Gij zult niet discrimineren op grond van enig uiterlijk kenmerk. Dat hebben we zo geleerd, daar geloven we in. Toch?

Het deed me denken aan het Monster van het Laakkwartier. Hij was ultra-rechts angehaucht, diende onder andere als lijfwacht van Janmaat, de voorloper van Wilders. Op koopavonden zag je hem in de Spuistraat, klappen uitdelend aan zijn maten. 2 meter 20 lang en zijn haarimplant begon direct boven zijn nogal geprononceerde wenkbrauwboog. Een reus met een kop als een Neanderthaler. Daar kan hij natuurlijk niks aan doen (dus je mag hem daarom niet discrimineren) maar dat uiterlijk in combinatie met zijn gedrag (waar hij wel degelijk iets aan kon doen) maakte hem wel angstaanjagend.

Dat was 25 jaar geleden. Hij heeft inmiddels een dochter en is zijn wilde haren kwijt, misschien. Door de wijkende haarlijn is het voorhoofd een paar centimeter hoger dan toen, viel me op.

Fysieke kenmerken spelen wel degelijk een rol in het onderscheid dat je maakt. Discrimineren betekent letterlijk onderscheiden. Iedereen doet het. Je ontkomt er niet aan. Dus dat daar onderzoek naar wordt gedaan lijkt me zinvol.

Die vorsers in Princeton lopen wel enig risico op misverstanden. Als zes miljard mensen op het eerste gezicht oordelen dat Pietje het uiterlijk van een engel heeft kan Pietje nog steeds een ontstellende gluiperd wezen, immers. Of vice versa. Alexander Todorov, die het onderzoek leidt, lijkt dat risico te onderkennen. "We zien overeenstemming in eerste indruk die mensen zich vormen van het gezicht van een ander individu", zegt hij, "dat zegt niets over de juistheid van die indruk, al is een kern van waarheid zeker niet uitgesloten. Vooral bij het beoordelen van dominantie".

We hebben ons eerste oordeel klaar in een oogwenk - letterlijk. Vermoedelijk had Oermens daar ook al gemak van. We kunnen het daarna wel bijstellen, gelukkig. En het het gezicht en de ogen zijn de spiegel van de ziel. Dat is geen nieuws, eigenlijk.

(wordt vervolgd)

Dit is deel één van een miniserie over gezichten.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten