vrijdag 2 september 2016

Niks geen herfsttij, Huizinga!

Onlangs nam ik op facebook deel aan een conversatie over de mediëvist Johan Huizinga, en zijn standaardwerk "Herfsttij der Middeleeuwen". Huizinga schrijft wijdlopig. Soms is het heel mooi. Soms moet je er een woordenboek bij pakken, waarin je dan een vergeten betekenis vindt, voordat je het begrijpt. Ik haakte af in Hoofdstuk 12. Een bepaalde zin - ik vind hem zo weer als u wilt - las ik, leek mooi, maar ik snapte het niet. Na minstens 20 keer herlezen nog steeds niet. Het zal niet Huizinga's bedoeling zijn geweest dat de lezer dit begreep. Hallicunatoir geraaskal? Mogelijk. Litteraire masturbatie? Ja, ik denk van wel. Didactisch doeltreffend? Neen.

Ik ben geen mediëvist, maar volgens mij is het beeld dat ons op school is bijgebracht over de middeleeuwen, sterk beïnvloed door Huizinga. En volgens mij is dat beeld veel te pessimistisch.
Dat had ik al eerder geconstateerd aan de hand van de twitterfeeds van mediëvisten als @Erik_Kwakkel en @AClerkThereWas, en nu komt er weer iets bij, namelijk deze prothese, met dank aan @Teszelski.

Mogelijk is de datering, 1500 tot 1505, omzetstimulerende wishful thinking van Sotheby's. Maar ik weet iets van medische techniek. Het is specialistisch vakmanschap, en ook nu nog zeer zeldzaam. Ik vind het plausibel dat deze prothese uit dezelfde school komt als de kunstarm van Ridder Götz wiens eigen arm werd afgehakt in 1504, en wiens prothese dus inderdaad wel van rond 1505 zal dateren.

Had u gedacht dat middeleeuwers zulke protheses konden maken? Ik niet. Mogelijk is deze gemaakt door een achterkleinzoon van die van Götz' arm. Het vroegst bekende eigendom is rond 1750. En allicht zal een achttiende-eeuwse prothese vernuftiger zijn geweest dan een zestiende-eeuwse. Al doende leert men, immers.

Maar dat dondert niet. Middeleeuwers hadden prothesen! Daar gaat het om. Het was dus echt niet zo'n duistere, onwetende tijd als Huizinga ons decennialang deed geloven.

Lekker belangrijk? Ja. Ik vind het belangrijk dat invloedrijke zelfbenoemde authoriteiten die het mis blijken te hebben gehad, onklaar worden gemaakt.