zaterdag 15 juli 2017

Discussie over de apostrof

Over de schrijfwijze zzp'er het volgende.

Apostrofs komen normaliter in plaats van weggevallen letters. Dat zijn letters die worden geschreven noch uitgesproken.

's Avonds toog d'Artagnan naar 's-Gravenhage voor Hans' alfa's bijles.

Dat zijn we gewend, en het werkt internationaal.

In het geval van de zzp'er is er geen weggevallen letter. Dus wat doet die apostrof daar? Waarom is een koppelstreepje niet minstens zo goed? Lang had ik er geen goede verklaring voor. Ik kom er straks op terug.

Daarnaast is het voor veel lezers makkelijker om woorden die als losse letters worden uitgesproken te schrijven met hoofdletters. ZZP'er is voor dyslectici makkelijker herkenbaar dan zzp'er.

Omdat dyslexie onder bèta's vaker voorkomt dan onder alfa's (onder wie dyscalculie weer vaker schijnt voor te komen), zie je in technische literatuur meestal LED's en niet leds. Als er LED staat denk je eerder aan de betekenis daarvan (light emitting diode) dan als er led staat, vooral in context met meer van dergelijk jargon. Geen techneut die het in zijn hoofd haalt om LDR, MOSFET, TRIAC, WLAN, TCP/IP, et cetera et cetera, met kleine letters te schrijven. LED is dan ook gewoon consequenter en leest prettiger. Dat je het kunt uitspreken als let doet daar niet aan af. Niemand die MOSFET uitspelt, en toch zie je die term nooit met kleine letters. Zelfs de huiskat van het New Yorkse elektronicahuis Adafruit Industries heet MOSFET, all caps.

Ik vertaal voor een elektronicatijdschrift. De redactie van dat tijdschrift wil graag "LED's", want bepaalde lezers (die met dyslexie, denk ik) klagen over "leds". Wil je een doelgroep bereiken, dan moet je het aantrekkelijk maken voor die doelgroep. Overal behalve in Nederland schrijft men LED's. Wie in Nederland heeft problemen met die schrijfwijze? Een kleine elite Neerlandici. Wie nog meer? Wie het weet mag het zeggen. Volgens mij zal het de rest van de wereld een worst zijn. Dus die elite maakt het voor een aanzienlijke groep lezers nodeloos moeilijk. Met welk mandaat? Wat is hun opdracht eigenlijk?

Terug naar die apostrof. De uitleg op de site van Onze Taal luidt:

"Bij een afleiding komt er tussen de afkorting en het achtervoegsel geen koppelteken, maar een apostrof"

en dan volgen er voorbeelden. Dat is een verklaring van het type "het is zo omdat het zo is": misschien leuk voor regeltjesstampers, maar regels zonder aannemelijke onderbouwing dient men aan zijn laars te lappen. (Als iedereen dat zou doen zou religie niet bestaan, wat de mensheid veel oorlog en geweld zou schelen. Maar dit terzijde.) Bij die verklaring zou ik tenminste een toelichting op het begrip 'afleiding' willen hebben. Die blijkt er bij navraag ook te zijn. Bijvoorbeeld huisdeur is een samenstelling van huis en deur, twee zelfstandige begrippen. Maar dan nog zag ik niet waarom ZZP-er niet goed zou zijn en ZZP'er of (oh gruwel) zzp'er wel. Het lezerspubliek is breder dan Neerlandici. De taal is van iedereen, dus iedereen die daar de moeite voor wil nemen moet kunnen snappen waarom de taal is zoals ze is.

U proeft mijn ergernis, maar die werd minder toen ik aan de hand van Onze Taals advies inzake de spelling van cd's zelf een onderbouwing deduceerde. Ik ben immers ook de kwaadste niet. Daar staat een apostrof voor een letter die niet wordt geschreven, maar wel wordt uitgesproken, en dat kan ook niet anders: Cds, cd-s en CD-s zijn echt andere dingen: Christelijke deformatiesessie, en compact-discs-stereo. Ik noem maar iets. CDs zou nog kunnen maar is mogelijk voor dyslectici weer moeilijker dan CD's (die wij in techneutenland, buiten de jurisdictie van de Taalunie, toch al hanteerden, lekker pûh). Dus dan maar cd's. Bij gebrek aan beter. Dus vandaar ook zzp'er en niet zzp-er.

Niettemin blijft het tobben.

Met vier O's en twee C's krijg je twee CO2's met bijbehorende CO2-uitstoot.

Ik zie niet hoe je dat anders zou moeten spellen. Dus dan zijn C's en O's en CO2's blijkbaar afleidingen, maar CO2-uitstoot is een samenstelling want je hebt CO2 en uitstoot.

En zo schrijdt het inzicht toch weer voort. Nu maar hopen dat het nieuwe bewind der Taalunie die hoofdletters voor ZZP'ers, LED's en CD's weer herinvoert. Een laatste herstellende zwalking in het beleid, en dan pas weer aanpassen als 90% van de Nederlandssprekenden het net als de Engelsen heeft over de meisje en de paard.